Nhược thị là gì? Nguyên nhân – Triệu chứng – Cách điều trị

Nhược thị là gì? Đây là hiện tượng giảm chức năng thị lực của một mắt. Tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết.

1. Nhược thị là gì?

Nhược thị là trạng thái suy giảm khả năng nhìn rõ, không thể được cải thiện thông qua việc đeo kính hoặc sử dụng kính cận. Nó cũng không phát sinh từ bất kỳ vấn đề mắt nào.

Nó xảy ra khi não không thể nhận diện hoàn toàn các hình ảnh mà mắt của những bệnh nhân bị nhược thị gửi đến. Thường thì, nhược thị thường chỉ ảnh hưởng đến một mắt, tuy nhiên đôi khi nó có thể dẫn đến sự suy giảm khả năng nhìn ở cả hai mắt.

Thuật ngữ “nhược thị chức năng” được sử dụng để chỉ tình trạng nhược thị có thể khôi phục được thông qua điều trị. Trong khi thuật ngữ “nhược thị thực thể” dùng để chỉ tình trạng không thể phục hồi. Hầu hết các trường hợp suy giảm khả năng nhìn do nhược thị đều có thể được ngăn ngừa hoặc khắc phục nếu can thiệp bằng các biện pháp thích hợp. Khoảng 3% trẻ em dưới 6 tuổi mắc phải tình trạng nhược thị.

Xem thêm: Tư vấn khúc xạ với cử nhân khúc xạ nhãn khoa

Dựa vào tình trạng khả năng nhìn trong thực tế lâm sàng, nhược thị có thể được chia thành ba mức độ:

• Nhược thị nhẹ: Khả năng nhìn rõ từ 20/40 đến 20/30.
• Nhược thị trung bình: Khả năng nhìn rõ từ 20/200 đến 20/50.
• Nhược thị nặng: Khả năng nhìn rõ dưới mức 20/200.

2. Nguyên nhân dẫn đến nhược thị

Nhược thị có thể xuất phát từ các vấn đề liên quan đến tật khúc xạ và các vấn đề khác liên quan đến mắt. Dưới đây là một số nguyên nhân có thể dẫn đến nhược thị:

2.1. Lác mắt

Lác mắt là tình trạng một mắt tập trung nhìn thẳng về phía trước, trong khi mắt còn lại di chuyển vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới. Để tránh tình trạng song thị, não có thể bỏ qua hình ảnh từ mắt không tập trung nhìn thẳng. Tuy nhiên, việc này có thể ảnh hưởng đến việc phát triển thị giác bình thường.

2.2. Tật khúc xạ

Mỗi người có thể mắc phải tình trạng tật khúc xạ ở hai mắt với mức độ khác nhau. Mắt bị tật khúc xạ nặng hơn có thể có khả năng nhìn mờ hơn so với mắt còn lại, và điều này có thể dẫn đến việc phát triển thị giác không đồng đều.

2.3. Vấn đề gây mất khả năng nhìn

Một số trẻ được sinh ra với các bệnh lý gây ra hiện tượng đục trong các thành phần trong suốt của mắt như giác mạc, thủy tinh thể, dịch kính hoặc sụp mí. Điều này có thể cản trở quá trình phát triển thị giác.

3. Các dấu hiệu của nhược thị là gì?

Không phải tất cả các dấu hiệu đều dễ dàng nhận thấy và có thể bị bỏ sót nếu không chú ý quan sát kỹ. Việc nhận biết triệu chứng của nhược thị có thể giúp phát hiện sớm và tăng khả năng thành công trong quá trình điều trị.

• Mắt lác thường được xem là biểu hiện dễ nhận biết nhất của nhược thị.
• Có khả năng mắt nhòe, mệt mỏi hoặc có dấu hiệu của tình trạng nhấp nháy mắt.
• Mắt bất thường khi nhìn, thường phải cần nghiêng đầu để nhìn thấy một vật đối diện, thậm chí là khi đang nhìn thẳng.

4. Các phương pháp điều trị nhược thị

Nguyên tắc chung trong việc điều trị nhược thị bao gồm hạn chế sử dụng mắt khỏe. Đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện để mắt bị nhược thị được thúc đẩy để phát triển thị giác bình thường và giải quyết nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Ví dụ, người mắc tật khúc xạ (cận thị hoặc viễn thị) có thể điều trị bằng cách đeo kính. Trong khi đó, những người có vấn đề đục thủy tinh thể có thể cần thực hiện phẫu thuật để xử lý…

Cách chính để điều trị là hạn chế việc sử dụng mắt khỏe để thúc đẩy việc sử dụng mắt bị nhược thị. Nếu thực hiện từ sớm đối với trẻ em, thì khả năng phục hồi thị giác gần đạt mức bình thường.

4.1. Phương pháp bao phủ mắt

• Dùng băng dính che kín mắt, hoặc dán băng ở phía trên mắt kính, sử dụng kính tiếp xúc mờ hoặc đục.
• Thời gian bao phủ: hoàn toàn trong ngày (đối với trường hợp nhược thị nặng), bao phủ toàn bộ trừ một giờ một ngày, bao phủ một nửa thời gian khi tỉnh (đối với trẻ dưới 1 tuổi).
• Thời gian theo dõi: một tuần cho trẻ 1 tuổi, hai tuần cho trẻ 2 tuổi, ba tuần cho trẻ 3 tuổi, và sau đó một tháng cho trẻ từ 4 tuổi trở lên.
• Cần kiểm tra mắt khỏe để ngăn ngừa việc đảo ngược tình trạng nhược thị và để theo dõi sự cải thiện thị lực của mắt bị nhược thị.

Thông thường, quá trình điều trị sẽ tiếp tục cho đến khi thị lực phục hồi hoặc không còn khả năng cải thiện thêm sau khi điều trịị. Việc này có thể kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng. Trẻ sẽ được theo dõi đến khoảng 8 tuổi để đảm bảo rằng mắt vẫn tiếp tục hoạt động và không tái phát tình trạng nhược thị.

4.2. Phương pháp gia phạt

Trong phương pháp này, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc kính đặc biệt để làm cho mắt khỏe trở nên mờ, thay vì sử dụng băng dính. Điều này giúp mắt bị nhược thị vẫn có cơ hội hoạt động để nhìn. Loại thuốc và liều lượng sẽ được chỉ định tùy theo độ tuổi và mức độ nhược thị. Điều quan trọng là phải theo dõi cẩn thận để tránh tình trạng đảo ngược nhược thị.

4.3. Khuyến khích việc sử dụng mắt bị nhược thị

Mắt bị nhược thị cần được khuyến khích để hoạt động bằng cách điều chỉnh tật khúc xạ thông qua việc đeo kính phù hợp và thường xuyên. Ngoài ra, có thể thực hiện các hoạt động giúp kích thích mắt bị nhược thị như xâu chuỗi hạt, tập làm đồ hình hoặc tương tác với các bức tranh.

5. Tác hại của nhược thị

Nhược thị không chỉ ảnh hưởng đến khía cạnh thẩm mỹ mà còn gây cản trở đối với công việc và cuộc sống hàng ngày, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Trong trường hợp một trong hai mắt không hoạt động đúng cách, điều này có thể dẫn đến sự suy giảm hoặc thậm chí mất chức năng thị giác của cả hai mắt. Mắt bị nhược thị có thể khiến mắt còn lại phải đảm nhận toàn bộ trọng lượng, đồng nghĩa với việc mất mắt dự trữ trong trường hợp gặp bất kỳ vấn đề về bệnh lý hoặc chấn thương nào.

Hơn nữa, khi nhìn bằng cả hai mắt, khả năng thị lực, sự phân biệt thị lực tương phản và khả năng cảm nhận chiều sâu sẽ tốt hơn so với việc nhìn bằng một mắt duy nhất. Sự xuất hiện của nhược thị có thể dẫn đến việc mất đi những lợi ích này.

Việc phát hiện và điều trị nhược thị muộn có thể không còn khả năng chữa trị hoặc thậm chí có thể gây hại cho mắt, dẫn đến tình trạng mù lòa. Do đó, việc nhận biết và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để ngăn chặn những tác động nghiêm trọng của nhược thị.

6. Các bước chẩn đoán nhược thị

Để điều trị nhược thị, việc của bác sĩ bao gồm việc xác định chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng bệnh như cận thị, viễn thị, đục thủy tinh thể, và sau đó xây dựng phác đồ điều trị. Quá trình điều trị thường yêu cầu sự phối hợp giữa bác sĩ và gia đình để đạt được kết quả tốt nhất.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề xuất thực hiện phẫu thuật để loại bỏ các yếu tố gây ra nhược thị như đục giác mạc, loét giác mạc, đục thủy tinh thể, hoặc sụp mí. Sau khi loại bỏ các nguyên nhân này, quá trình điều trị tiếp tục theo phác đồ đã được thiết lập.
Quá trình điều trị thường được chia thành các giai đoạn sau:

6.1. Giai đoạn 1 – Chỉnh quang

Người bệnh sẽ đeo kính phù hợp để đạt được thị lực tốt nhất. Có thể sử dụng kính gọng, kính tiếp xúc, hoặc kính nội nhãn để điều trị tật khúc xạ.

6.2. Giai đoạn 2 – Gia phạt và kích thích thị giác

Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp để làm mờ mắt không nhược thị, trong khi đó kích thích mắt nhược thị bằng các bài tập và hoạt động khác nhau như vẽ tranh, tô màu, hay nhặt hạt.

6.3. Giai đoạn 3 – Chỉnh lác (nếu cần)

Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thực hiện các bài tập thị giác, sử dụng lăng kính, hoặc thậm chí phẫu thuật để điều chỉnh tình trạng lác nếu cần. Giai đoạn 2 và 3 có thể điều chỉnh linh hoạt theo tình trạng cụ thể của mỗi người.

6.4. Giai đoạn 4 – Hoàn thiện chức năng thị giác hai mắt

Bệnh nhân sẽ được khám và thực hiện các bài tập thị giác hai mắt để cải thiện thị giác của cả hai mắt. Mục tiêu là để giữ cho thị giác hai mắt hoạt động một cách bình thường, tương tự như mắt của một đứa trẻ phát triển bình thường.

Quá trình điều trị này yêu cầu sự kiên nhẫn và sự hợp tác của bệnh nhân. Tùy thuộc vào tình trạng cụ thể, quá trình điều trị có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm.

7. Cách phòng bệnh nhược thị

Phát hiện và điều trị sớm nguyên nhân gây nhược thị là một yếu tố quan trọng. Mức độ phục hồi của mắt bị nhược thị sẽ càng tốt nếu được điều trị càng sớm. Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong trường hợp nhược thị do lác, khả năng phục hồi thị lực có thể xảy ra nếu điều trị trước 9 tuổi. Đối với nhược thị do lệch khúc xạ, khả năng phục hồi còn tồn tại đến 12 tuổi.
Do đó, việc điều trị là cần thiết đối với trẻ dưới 12 tuổi mắc phải tình trạng nhược thị, vì khả năng phục hồi vẫn có thể đạt được. Các trường hợp nhược thị do tật khúc xạ cần được điều chỉnh kính sao cho tối ưu để tạo điều kiện cho việc phát triển thị giác tốt nhất.

Bệnh viện Mắt Thiên Thanh mong rằng bài viết “Nhược thị là gì?” đã cung cấp cho bạn đầy đủ những thông tin cần thiết. Bệnh viện Mắt Thiên Thanh hy vọng rằng sẽ là điểm đến tin cậy cho những người có vấn đề về mắt, nhất là trẻ em bị nhược thị bẩm sinh.

Nếu bạn muốn đặt lịch hẹn khám và tư vấn, xin hãy liên hệ với chúng tôi qua thông tin sau:

• Hotline: 038 8967 699 – 0243 2265 999
• Địa chỉ: 168 – 170 Thái Thịnh, P.Láng Hạ, Q.Đống Đa, Hà Nội
• Email: info@matthienthanh.com