Viễn thị và loạn thị là gì? Hiểu đúng hai tật khúc xạ dễ nhầm lẫn
15-11-2025
Share
Khám phá viễn thị và loạn thị là gì để nhận biết sự khác nhau, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều chỉnh giúp đôi mắt luôn khỏe mạnh
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa viễn thị và loạn thị. Cả hai đều là tật khúc xạ khiến ánh sáng không hội tụ chính xác lên võng mạc, gây nhìn mờ, nhức mắt hoặc mỏi mắt. Tuy nhiên, cơ chế hình thành và cách biểu hiện của mỗi tình trạng lại khác nhau. Hiểu rõ viễn thị và loạn thị là gì sẽ giúp bạn biết chính xác vấn đề mắt đang gặp phải và lựa chọn phương án điều chỉnh phù hợp để bảo vệ thị lực lâu dài.
Nội dung
1. Loạn thị và viễn thị là gì?
1.1 Viễn thị là gì?
Viễn thị là tật khúc xạ xảy ra khi ánh sáng đi vào mắt hội tụ phía sau võng mạc. Nguyên nhân thường do nhãn cầu ngắn hoặc giác mạc quá phẳng khiến đường đi của ánh sáng bị thay đổi.
Người bị viễn thị nhìn xa tương đối rõ nhưng gặp khó khăn khi nhìn gần. Các biểu hiện thường gặp gồm mỏi mắt, đau đầu, nheo mắt khi đọc sách hoặc làm việc gần, đặc biệt vào cuối ngày khi mắt phải điều tiết quá nhiều.
1.2 Loạn thị là gì?
Loạn thị là tình trạng giác mạc hoặc thể thủy tinh có độ cong không đều giữa các trục, khiến ánh sáng hội tụ tại nhiều điểm khác nhau trên võng mạc.
Người bị loạn thị nhìn hình ảnh méo, nhòe hoặc không rõ ở cả xa lẫn gần. Loạn thị có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc đi kèm cận thị hoặc viễn thị, khiến việc nhìn và điều chỉnh trở nên phức tạp hơn.
1.3 Điểm khác biệt giữa viễn thị và loạn thị
Viễn thị làm mờ hình ảnh các vật thể gần, trong khi đó loạn thị lại khiến hình ảnh bị méo hoặc nhòe ở mọi khoảng cách. Sự khác biệt này đến từ cơ chế hình thành: viễn thị liên quan đến chiều dài nhãn cầu ngắn hoặc giác mạc có độ cong quá phẳng, ngược lại loạn thị chủ yếu xuất phát từ bề mặt giác mạc không đều giữa các trục.
Không chỉ vậy, trong nhiều trường hợp, người bị loạn thị còn có thể đồng thời mắc cận thị hoặc viễn thị. Khi đó, việc điều chỉnh trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi kính có sự kết hợp chính xác giữa hai thông số độ cầu và độ trụ để hình ảnh hội tụ đúng trên võng mạc.
2. Nguyên nhân hình thành viễn thị và loạn thị
Nguyên nhân của viễn thị và loạn thị có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân phổ biến nhất:
2.1 Yếu tố di truyền và bẩm sinh
Viễn thị và loạn thị có xu hướng di truyền trong gia đình. Trẻ có cha mẹ mắc tật khúc xạ thường sở hữu cấu trúc nhãn cầu hoặc giác mạc tương tự, dẫn đến nguy cơ bị viễn thị hoặc loạn thị cao hơn. Điều này thường thể hiện rõ từ nhỏ và cần được phát hiện sớm qua khám mắt định kỳ.
2.2 Cấu trúc nhãn cầu và giác mạc khác biệt bẩm sinh
Viễn thị xảy ra khi nhãn cầu ngắn hơn bình thường hoặc giác mạc quá phẳng khiến ánh sáng hội tụ sau võng mạc. Ngược lại, loạn thị là do giác mạc hoặc thể thủy tinh có độ cong không đều giữa các trục, khiến ánh sáng hội tụ lệch tại nhiều vị trí khác nhau. Đây là những yếu tố cấu tạo tự nhiên của mắt, không thể tự thay đổi thông qua thói quen.
2.3 Thói quen sinh hoạt chưa khoa học
Mặc dù không phải nguyên nhân trực tiếp gây viễn thị hay loạn thị, thói quen làm việc gần liên tục, đọc sách dưới ánh sáng yếu hoặc sử dụng thiết bị điện tử quá lâu làm mắt dễ mỏi và điều tiết quá mức. Điều này khiến các triệu chứng của tật khúc xạ trở nên nặng nề hơn và làm người bệnh nhận thấy rõ sự suy giảm thị lực.
2.4 Ảnh hưởng từ các yếu tố toàn thân
Một số bệnh lý như tiểu đường, rối loạn chuyển hóa hoặc tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể ảnh hưởng đến cấu trúc giác mạc và thể thủy tinh. Từ đó, thị lực trở nên kém ổn định hơn và các biểu hiện loạn thị hoặc viễn thị có thể trở nên rõ ràng hơn.
3. Dấu hiệu nhận biết viễn thị và loạn thị
Viễn thị và loạn thị đều gây nhìn mờ và mỏi mắt, nhưng mỗi tật khúc xạ lại có những biểu hiện đặc trưng. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:
3.1 Nhìn mờ ở một hoặc nhiều khoảng cách
Người bị viễn thị thường nhìn mờ rõ nhất khi nhìn gần, đặc biệt khi đọc sách, sử dụng điện thoại hoặc làm việc lâu với máy tính. Trong khi đó, người bị loạn thị có thể nhìn mờ hoặc nhòe ở cả xa lẫn gần do ánh sáng hội tụ lệch tại nhiều điểm trên võng mạc.
3.2 Nhức đầu và mỏi mắt khi tập trung nhìn lâu
Cả hai tật khúc xạ đều khiến mắt phải điều tiết liên tục để cố gắng tạo ra hình ảnh rõ ràng. Việc điều tiết quá mức này gây căng cơ mắt, dẫn đến đau đầu vùng trán, vùng thái dương hoặc cảm giác nặng mắt, nhất là vào cuối ngày.
3.3 Thói quen nheo mắt hoặc nghiêng đầu để nhìn rõ hơn
Nheo mắt giúp giảm lượng ánh sáng lọt qua và tăng độ nét tạm thời, nên người mắc viễn thị hoặc loạn thị thường vô thức làm điều này. Một số người bị loạn thị còn có xu hướng nghiêng đầu để tìm góc nhìn giúp hình ảnh ít méo hơn.
3.4 Nhạy cảm với ánh sáng và dễ bị chói
Người bị loạn thị hoặc viễn thị thường cảm thấy khó chịu khi gặp ánh sáng mạnh như nắng gắt, đèn pha xe hoặc ánh đèn ban đêm. Họ có thể nhìn thấy quầng sáng xung quanh nguồn sáng hoặc cảm giác chói lóa, nhất là khi lái xe buổi tối.
4. Phương pháp điều trị viễn thị và loạn thị
4.1 Đeo kính gọng đúng độ
Kính gọng là phương pháp điều chỉnh đơn giản và an toàn nhất. Đối với viễn thị, kính cầu dương giúp đưa ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc khi nhìn gần. Với loạn thị, kính trụ hoặc kính kết hợp giữa độ cầu và độ trụ được sử dụng để bù trừ độ cong không đều của giác mạc, giúp hình ảnh trở nên sắc nét và ít méo hơn.
4.2 Sử dụng kính áp tròng phù hợp
Bên cạnh kính gọng, người bệnh có thể lựa chọn kính áp tròng để đảm bảo tính thẩm mỹ, sự thoải mái hơn. Loại kính áp tròng dành cho loạn thị thường có thiết kế ổn định theo trục, giúp duy trì hướng điều chỉnh chính xác và mang lại hình ảnh rõ ràng. Đối với viễn thị, kính áp tròng giúp hỗ trợ điều tiết, mang lại sự linh hoạt cho người yêu thích vận động.
4.3 Phẫu thuật điều chỉnh khúc xạ khi đủ điều kiện
Đây là phương pháp áp dụng cho các bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên. Các công nghệ xóa cận hiện nay đã hỗ trợ điều chỉnh nhiều mức độ viễn thị và loạn thị khác nhau. Tuy nhiên, người bệnh cần được kiểm tra và đánh giá kỹ lưỡng các chỉ số nhãn khoa để có thể lựa chọn được phương pháp phù hợp.
5. Kết luận
Việc hiểu rõ viễn thị và loạn thị là gì giúp bạn nhận biết chính xác vấn đề mắt đang gặp phải và lựa chọn phương pháp điều chỉnh phù hợp. Phát hiện sớm, đeo kính đúng độ và xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh là những yếu tố quan trọng giúp hạn chế tiến triển của tật khúc xạ và giữ gìn đôi mắt sáng khỏe lâu dài.
Nếu bạn hoặc con bạn có dấu hiệu nhìn mờ, nhức đầu hoặc khó tập trung khi học tập hay làm việc, hãy đến Bệnh viện Mắt Thiên Thanh để được kiểm tra và tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa hơn 20 năm kinh nghiệm.
Liên hệ đặt lịch thăm khám nhanh chóng qua:
- Hotline: 038 8967 699 – 0243 2265 999
- Website: https://matthienthanh.com
- Fanpage: Bệnh viện Mắt Thiên Thanh
Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị chuyên sâu trực tiếp từ bác sĩ.
