Nguyên nhân gây lác mắt: Phân loại, dấu hiệu và cách phòng ngừa
07-08-2025
Share
Nguyên nhân gây lác mắt rất đa dạng, từ bẩm sinh đến bệnh lý thần kinh. Bệnh cần được phát hiện sớm để điều trị kịp thời, bảo tồn thị lực.
Nguyên nhân gây lác mắt là một vấn đề được nhiều người quan tâm vì lác mắt không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây suy giảm thị lực và rối loạn thị giác lập thể. Tình trạng này có thể xuất hiện từ khi còn nhỏ hoặc phát triển do bệnh lý thần kinh, cơ mắt hoặc sau chấn thương. Cùng Bệnh viện Mắt Thiên Thanh tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân gây bệnh cũng như cách điều trị bệnh trong bài viết ngày hôm nay!
Nội dung
1. Lác mắt là gì? Có những loại lác nào?
1.1 Định nghĩa lác mắt
Lác mắt là tình trạng hai mắt không phối hợp để nhìn về cùng một hướng. Khi một mắt nhìn thẳng, mắt còn lại có thể lệch vào trong (lác trong), lệch ra ngoài (lác ngoài) hoặc lệch lên, xuống. Đây là tình trạng rối loạn liên quan đến sự mất cân bằng hoạt động của cơ vận nhãn và hệ thần kinh điều khiển. Nếu không được điều trị sớm, não sẽ dần bỏ qua hình ảnh từ mắt lác để tránh nhìn đôi, dẫn đến nhược thị và mất thị giác lập thể.
1.2 Có những loại lác mắt nào?
Lác mắt có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Việc phân loại giúp bác sĩ xác định nguyên nhân, mức độ và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Một số cách phân loại phổ biến gồm:
- Theo hướng lệch của mắt: lác trong, lác ngoài, lác lên trên, lác xuống dưới.
- Theo tính chất khởi phát: lác bẩm sinh và lác thứ phát.
- Theo khả năng điều chỉnh: lác đồng hành và lác liệt.
2. Nguyên nhân gây lác mắt thường gặp
2.1 Lác mắt bẩm sinh hoặc di truyền
Lác bẩm sinh thường xuất hiện ngay từ 6 tháng tuổi đầu đời. Nguyên nhân có thể xuất phát từ sự bất thường bẩm sinh của cơ vận nhãn, cấu trúc hốc mắt hoặc do yếu tố di truyền trong gia đình. Trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc có tiền sử gia đình bị lác mắt là nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Bệnh cần phát hiện sớm vì khả năng điều trị nhược thị thành công giảm dần sau 6 tuổi.
2.2 Bệnh lý về cơ và thần kinh vận nhãn
Các cơ vận nhãn chịu sự kiểm soát của dây thần kinh sọ số III, IV, VI. Khi các dây thần kinh này bị tổn thương, sự phối hợp hai mắt sẽ bị ảnh hưởng. Người bệnh thường có biểu hiện nhìn đôi, lác đột ngột hoặc không thể di chuyển mắt theo một hướng nhất định. Nếu không được can thiệp, lác do nguyên nhân thần kinh thường kéo dài và khó phục hồi hoàn toàn.
2.3 Lác mắt do sự cản trở tiếp nhận ánh sáng
Một số bệnh lý như: đục giác mạc, đục dịch kính, tật khúc xạ nặng, đục thủy tinh thể,… không điều trị kịp thời cũng có thể làm lệch hướng nhìn giữa hai mắt, dẫn đến tình trạng lác mắt.
2.4 Bệnh lý hệ thần kinh trung ương
Các bệnh lý nặng như: u não, viêm não, bại não, chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não,… có thể gây tổn thương trung tâm điều khiển vận động mắt ở não. Bệnh nhân có thể xuất hiện lác mắt đột ngột, kèm theo các triệu chứng thần kinh khác như: đau đầu dữ dội, chóng mặt, nói ngọng hoặc yếu liệt chi. Đây là nhóm nguyên nhân nguy hiểm, cần được xử lý cấp cứu.
3. Lác mắt ở người lớn có nguy hiểm không?
3.1 Ảnh hưởng đến chất lượng thị lực và thị giác lập thể
Lác mắt làm suy giảm hoặc mất khả năng thị giác hai mắt, dẫn đến khó khăn trong việc ước lượng khoảng cách và độ sâu hình ảnh. Người bệnh dễ va vấp, khó tham gia các công việc yêu cầu sự chính xác cao như: lái xe, xây dựng hay cơ khí.
3.2 Ảnh hưởng công việc, mất tự tin xã hội
Ở người trưởng thành, lác mắt không chỉ ảnh hưởng đến chức năng thị giác mà còn gây tác động lớn đến tâm lý. Người bệnh có thể mất tự tin khi giao tiếp, e ngại tiếp xúc xã hội, thậm chí bỏ lỡ cơ hội nghề nghiệp do hạn chế về ngoại hình và thị lực.
3.3 Dấu hiệu cảnh báo chấn thương, bệnh thần kinh nguy hiểm
Lác mắt khởi phát đột ngột ở người lớn, đặc biệt kèm theo nhìn đôi hoặc đau đầu, có thể là dấu hiệu cảnh báo chấn thương hay bệnh thần kinh nguy hiểm như: u não, phình mạch máu não hoặc đột quỵ. Đây là tình trạng cần được thăm khám ngay để xác định rõ nguyên nhân và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nặng.
4. Điều trị lác mắt ở người trưởng thành
4.1 Phẫu thuật điều chỉnh cơ vận nhãn
Trong các trường hợp lác ở người trưởng thành, phẫu thuật là lựa chọn hiệu quả. Bác sĩ sẽ tiến hành làm yếu hoặc làm mạnh cơ vận nhãn nhằm đưa mắt về vị trí cân bằng. Phẫu thuật thường là thủ thuật an toàn, ít biến chứng, có thể mang lại cải thiện rõ rệt về mặt thẩm mỹ. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, thị lực sẽ hầu như không được cải thiện vì lúc này sự phát triển thị giác đã được hoàn thiện. Đối với một số trường hợp lác mắt nhưng thị lực vẫn tốt thì sau mổ, người bệnh có thể gặp phải tình trạng nhìn song thị.
4.2 Điều trị nguyên nhân gốc
Nếu lác mắt xuất phát từ các bệnh lý nền, người bệnh cần điều trị đồng thời cả nguyên nhân gây bệnh và lác. Ví dụ: điều chỉnh tật khúc xạ bằng kính hoặc phẫu thuật khúc xạ, điều trị nhược thị bằng bịt mắt lành để kích thích mắt yếu hoặc điều trị u não, viêm não để cải thiện chức năng vận nhãn. Chỉ khi nguyên nhân gốc được kiểm soát, việc điều trị lác mới đạt hiệu quả bền vững.
5. Khi nào cần đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt
Không phải trường hợp lác mắt nào cũng cần phẫu thuật ngay, nhưng việc thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa mắt giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có kế hoạch điều trị phù hợp. Bạn nên đưa trẻ hoặc người trưởng thành đi khám khi có những dấu hiệu sau:
- Trẻ nhỏ xuất hiện lác từ sơ sinh hoặc trước 6 tuổi: nguy cơ cao dẫn đến nhược thị và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển thị giác.
- Người trưởng thành có lác khởi phát đột ngột: đặc biệt khi kèm nhìn đôi, đau đầu, chóng mặt hoặc yếu liệt có thể là biểu hiện bệnh lý thần kinh trung ương (đột quỵ, u não,…).
- Tình trạng lác kéo dài không cải thiện: dù đã đeo kính hoặc thực hiện liệu pháp tập luyện.
- Lác ảnh hưởng đến học tập, công việc hoặc giao tiếp xã hội: gây suy giảm thị lực, mất tự tin và hạn chế chất lượng cuộc sống.
- Người có bệnh nền toàn thân như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp hoặc có tiền sử chấn thương mắt và đầu, do nguy cơ lác thứ phát cao.
6. Phòng ngừa lác mắt
- Khám mắt định kỳ: Trẻ em nên được khám mắt từ sớm, đặc biệt trước 6 tuổi để phát hiện và điều trị kịp thời. Người trưởng thành có nguy cơ cao như: mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp hoặc bệnh lý thần kinh cũng cần khám mắt định kỳ hàng năm.
- Quản lý bệnh nền gây lác mắt: Việc kiểm soát tốt các bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh lý thần kinh sẽ giảm đáng kể nguy cơ xuất hiện lác mắt thứ phát.
- Tránh chấn thương mắt và chấn thương vùng đầu: Sử dụng kính bảo hộ khi lao động, chơi thể thao hoặc điều khiển phương tiện giao thông. Tránh những tình huống nguy hiểm có nguy cơ va chạm vùng đầu vì chấn thương sọ não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây lác mắt thứ phát ở người lớn.
7. Kết luận
Nguyên nhân gây lác mắt rất đa dạng, bao gồm: bẩm sinh, di truyền, bệnh lý thần kinh – cơ vận nhãn hoặc do chấn thương và bệnh lý nền. Việc phát hiện sớm, chẩn đoán đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời sẽ giúp phục hồi thị lực, cải thiện thẩm mỹ và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Đặt lịch thăm khám mắt ngay tại Bệnh viện Mắt Thiên Thanh qua:
- Hotline: 038 8967 699 – 0243 2265 999
- Website: https://matthienthanh.com
- Fanpage: Bệnh viện Mắt Thiên Thanh
Bài viết trên mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị chuyên sâu trực tiếp từ bác sĩ.
