Lệch khúc xạ mắt là gì? Đừng chủ quan khi thị lực hai mắt không đồng đều

Lệch khúc xạ mắt là gì là câu hỏi nhiều người thắc mắc khi thị lực hai mắt chênh lệch rõ rệt, cần phát hiện sớm để ngăn ngừa nhược thị và giảm chất lượng sống.

Lệch khúc xạ mắt là gì là vấn đề được nhiều phụ huynh và người trưởng thành quan tâm khi nhận thấy thị lực hai mắt không đều nhau. Đây không chỉ là sự khác biệt đơn thuần về tật khúc xạ mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhược thị hoặc lác, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm lệch khúc xạ, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, các phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

1. Lệch khúc xạ mắt là gì?

1.1 Khái niệm lệch khúc xạ trong nhãn khoa

Lệch khúc xạ mắt là tình trạng độ khúc xạ giữa hai mắt không đồng đều, dẫn đến sự khác biệt về khả năng hội tụ hình ảnh trên võng mạc. Khi sự chênh lệch này quá lớn, não khó hợp nhất hình ảnh từ cả hai mắt, gây ra mờ mắt, nhức đầu, nhìn đôi thậm chí là nhược thị.

1.2 Các loại lệch khúc xạ thường gặp

Trong nhãn khoa, lệch khúc xạ được phân thành một số dạng chính, dựa trên sự khác biệt về loại và mức độ tật khúc xạ giữa hai mắt:

• Một mắt bình thường, mắt kia có tật khúc xạ: Đây là dạng lệch phổ biến, khi một mắt có thị lực hoàn toàn bình thường, trong khi mắt kia mắc cận thị, viễn thị hoặc loạn thị.
• Hai mắt có cùng loại tật khúc xạ nhưng khác nhau về mức độ: Ví dụ, cả hai mắt đều cận thị nhưng một mắt cận nhẹ, mắt còn lại cận nặng hơn nhiều.
• Hai mắt có tật khúc xạ khác nhau về loại: Một mắt cận thị, mắt còn lại viễn thị hoặc loạn thị.
• Lệch khúc xạ loạn thị hỗn hợp: Mỗi mắt có trục loạn thị và độ loạn thị khác nhau, dẫn đến hình ảnh méo mó, nhòe và khó tập trung. Nếu không điều trị thì sẽ có nguy cơ nhược thị cao, đặc biệt ở trẻ em.

Việc phân loại đúng loại lệch khúc xạ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp, từ chỉnh kính đến các phương pháp can thiệp chuyên sâu.

1.3 Lệch khúc xạ khác gì với tật khúc xạ thông thường?

Tật khúc xạ thông thường ảnh hưởng đến cả hai mắt ở mức độ tương đối giống nhau, dễ điều chỉnh bằng kính. Ngược lại, lệch khúc xạ tạo sự chênh lệch rõ rệt giữa hai mắt, khiến não khó dung hợp hình ảnh, dễ dẫn đến tình trạng nhược thị nếu không điều trị sớm.

2. Nguyên nhân gây lệch khúc xạ mắt

2.1 Lệch khúc xạ do bẩm sinh và di truyền

Nhiều trẻ sinh ra đã có sự khác biệt độ khúc xạ giữa hai mắt. Nếu không được phát hiện sớm, trẻ có nguy cơ cao bị nhược thị và lác. Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, nhất là trong các gia đình có tiền sử tật khúc xạ nặng.

2.2 Sự phát triển không đều giữa hai mắt

Trong quá trình phát triển, một mắt có thể dài hơn hoặc có hình dạng giác mạc khác biệt so với mắt còn lại gây nên sự mất cân bằng khúc xạ. Đây là nguyên nhân lệch khúc xạ phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên.

2.3 Thói quen sinh hoạt sai cách từ nhỏ

Ngồi học không đúng tư thế, sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài, đọc sách thiếu ánh sáng hoặc khoảng cách quá gần làm tăng nguy cơ phát triển lệch khúc xạ, đặc biệt ở trẻ đang trong giai đoạn đi học.

2.4 Chấn thương hoặc bệnh lý mắt khác

Một số tai nạn, chấn thương hay bệnh lý vừng mắt cũng có thể dẫn đến tình trạng lệch khúc xạ ở mắt.

3. Dấu hiệu nhận biết lệch khúc xạ mắt

3.1 Chênh lệch thị lực rõ rệt giữa hai mắt

Người bệnh thường cảm thấy một mắt nhìn rõ hơn hẳn mắt kia. Trong trường hợp nặng, mắt yếu có thể bị nhược thị do não bỏ qua hình ảnh từ mắt đó.

3.2 Mỏi mắt, nhức đầu khi học tập hoặc làm việc lâu

Sự chênh lệch khúc xạ khiến mắt phải điều tiết liên tục để cân bằng, dẫn đến mỏi mắt, đau quanh hốc mắt, nhức đầu sau thời gian dài tập trung.

3.3 Mắt thường bị lệch trục khi nhìn tập trung

Một số bệnh nhân có biểu hiện lác nhẹ hoặc trục nhìn của mắt yếu lệch đi khi tập trung nhìn gần, do não không sử dụng thông tin từ mắt đó.

3.4 Trẻ hay nghiêng đầu, nheo mắt khi nhìn

Ở trẻ em, hành vi nheo mắt, nghiêng đầu hoặc che một mắt để nhìn thường là dấu hiệu sớm của lệch khúc xạ. Cha mẹ cần chú ý vì trẻ hiếm khi tự nhận biết được tình trạng này.

4. Lệch khúc xạ có nguy hiểm không và ảnh hưởng như thế nào đến thị lực?

4.1 Gây suy giảm chức năng nhìn xa, nhìn gần

Do hình ảnh từ hai mắt không đồng nhất, não gặp khó khăn trong việc hợp nhất hình ảnh từ 2 mắt. Từ đó dẫn đến nhìn mờ, khó tập trung cũng như ảnh hưởng tới khả năng nhìn xa và nhìn gần.

4.2 Giảm chất lượng học tập, công việc, sinh hoạt hàng ngày

Người bệnh thường mỏi mắt, giảm khả năng tập trung khi đọc sách, học tập hoặc làm việc với máy tính. Trẻ em bị lệch khúc xạ có thể ảnh hưởng đến quá trình tiếp thu kiến thức không theo kịp bài giảng.

4.3 Nguy cơ nhược thị nếu phát hiện muộn

Nếu lệch khúc xạ không được điều trị sớm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, mắt yếu có thể phát triển thành nhược thị vĩnh viễn. Bệnh lý này khiến thị lực rất kém, không thể cải thiện ngay cả khi đã chỉnh kính tối đa ở tuổi trưởng thành.

5. Phương pháp điều trị lệch khúc xạ hiệu quả hiện nay

5.1 Đeo kính gọng hoặc kính áp tròng

Kính gọng là giải pháp cơ bản và phổ biến nhất, được nhiều lựa chọn. Đeo kính gọng giúp cải thiện thị lực giữa hai mắt. Bên cạnh đó, nhiều người cũng lựa chọn việc đeo kính áp tròng vì tính thẩm mỹ.

5.2 Tập luyện phục hồi chức năng thị giác

Phương pháp này bao gồm các bài tập kích thích mắt yếu hoạt động, kết hợp với bịt mắt khỏe mạnh hơn. Việc tập luyện thường được bác sĩ chỉ trong các trường hợp trẻ có dấu hiệu nhược thị. Mức độ tập luyện cũng như thời gian bịt mắt sẽ dựa trên tình trạng cụ thể.

5.3 Phẫu thuật khúc xạ trong một số trường hợp đặc biệt

Phẫu thuật thường được áp dụng cho người trưởng thành có lệch khúc xạ cao, không thích hợp hoặc không muốn đeo kính. Các phương pháp phẫu thuật như: Femto Lasik, ReLEx SMILE, Phakic ICL,… sẽ được bác sĩ tư vấn chi tiết sau khi người bệnh trải qua quá trình thăm khám mổ cận chuyên sâu.

6. Kết luận

Lệch khúc xạ mắt là gì không chỉ là thắc mắc về thị lực không đều giữa hai mắt mà còn là vấn đề sức khỏe mắt cần được mọi người quan tâm nghiêm túc. Nếu phát hiện sớm, điều trị đúng phương pháp, người bệnh có thể duy trì thị lực tốt, phòng ngừa nguy cơ nhược thị.

Đặt lịch thăm khám mắt tại Bệnh viện Mắt Thiên Thanh ngay để bảo vệ thị lực và tầm nhìn luôn sáng khỏe:

• Hotline: 038 8967 699 – 0243 2265 999
• Website: https://matthienthanh.com
• Fanpage: Bệnh viện Mắt Thiên Thanh

Bài viết trên mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị chuyên sâu trực tiếp từ bác sĩ nhãn khoa.